XVI MFG Ameryka - Teatr Polski im. H. Konieczki, Bydgoszcz

Na wykonanym piórkiem i atramentem rysunku América Invertida (1943) urugwajski malarz Joaquín Torres García przedstawia Amerykę Południową odwróconą do góry nogami – z perspektywy, do której nie przywykliśmy w polskiej szkole.


To wyzwolicielskie dekolonialne spojrzenie, polegające na oduczaniu się oczywistości, podważaniu świętości, odkrywaniu skrytej przemocy i wpisanej w naszą kulturę i system społeczno-ekonomiczny opresji, jest inspiracją dla Ameryki.


Centralną postacią tej opowieści jest Witoldo Gombrowicz – argentyński pisarz, noblista, uciekinier z polskości, który zabiera nas w podróż po swojej ukochanej Ameryce Południowej i jednocześnie w głąb swojego nowego, nieznanego dramatu. Uwolniony od ciężaru swego kraju i języka, snuje opowieść o „nowej Ameryce, o nas wszystkich”. Wyraża w niej marzenie o ustanowieniu nowej kartografii, o zdekolonizowaniu myślenia, o konieczności wymyślenia nowych bohaterów na miarę „nowego wspaniałego świata”.


W narracji Gombrowicza pojawiają się: Kolumb, Maradona, Isaura i Amazonia – każde z nich wadzi się ze swoją własną opowieścią i, przede wszystkim, z historią kolonizacji i innych form opresji, stając w obronie rewolucyjnych i progresywnych wartości. W ich opowieściach Ameryka Południowa jest nie tyle egzotycznym miejscem uchodźctwa, ostatnim portem, co raczej przestrzenią wcielanych w życie utopii i codziennych rewolucji, które zachodzą tam wcześniej i gwałtowniej niż w Polsce. Polska bowiem przegląda się w Ameryce Łacińskiej niczym w lustrze – i na odwrót.
Być może więc, by zmienić Polskę, trzeba ją przemieścić, wprawić w ruch, skonfrontować z Innym?

„Ameryka” przygląda się Ameryce, Witoldowi Gombrowiczowi oraz nam tu i teraz. To teatr, który intensywnie się wtrąca, burzy myślowe stereotypy, a jednocześnie zachowuje dystans i ironię wobec samego siebie. Przynosi fantastyczną rolę Damiana Kwiatkowskiego i udowadnia, że Julia Holewińska jest nie tylko świetną dramatopisarką, ale też ma papiery na reżyserkę pełną gębą. A najważniejsze, że przedstawienie bydgoskiego Teatru Polskiego niczego nie udaje. I właśnie to lubię w nim najbardziej.

Zdania Wakara - Być jak Witoldo G. (jacekwakar.pl)

Premiera 9.09.2022

Fot. Natalia Kabanow