Operetka

Operetka, jak zwykle z muzyką i tańcem. Dokładniej rzecz biorąc, i dla uniknięcia ewentualnych nieporozumień, jest to parodia operetki, prawdziwy absurd rodem z Europy Środkowo-Wschodniej. Książę Himalaj zaprasza Mistrza Fiora, uniwersalnego dyktatora mody damsko-męskiej, do swego zamku na pokaz swych najnowszych kreacji. Hrabia Szarm i Baron Firulet prześcigają się liczbą uwiedzionych kobiet. Hufnagiel, zwolniony kamerdyner, planuje przy pomocy lokajów wzniecić bunt na bankiecie bezmyślnych arystokratów...
„Monumentalny idiotyzm operetkowy idący w parze z monumentalnym patosem dziejowym - maska operetki, za którą krwawi śmiesznym bólem wykrzywione ludzkości oblicze - to byłaby chyba najlepsza inscenizacja „Operetki" w teatrze"- pisał Gombrowicz o „Operetce", swojej ostatniej sztuce.
„W „Operetce" struktury walą się dlatego, że same nie wytrzymują własnego ciężaru. Ich agresywne nowoczesne odpowiedniki, nazizm i stalinizm, po opanowaniu sceny sieją takie spustoszenie, że jakąś nadzieję na nowe jutro daje tylko niezależna od mody forma młodego, nagiego kobiecego ciała. Gombrowicz jasno wini świat męski za chorobliwe zjawiska mody i konwenansu. Dziewczę chce się rozebrać, lecz wielbiciele uparcie ją ubierają" - analizował sztukę István Eörsi, tłumacz poezji.
„Jak zamknąć w operetce pewną pasję, pewien dramat... nie naruszając jej świętej głupoty - oto kłopot niemały" - pisał o swoim dziele Gombrowicz.
W dziejowej operetce przemoc pożera samą siebie, a tęsknota za brakiem przemocy rodzi się w głębi ludzkiej duszy, znużonej śmiercionośną zabawą w przemoc... Gombrowicz i jego znana na całym świecie absurdalna operetka nie straciły nic ze swego znaczenia.